Size söylenen her şeyi gerçeğin süzgecinden geçirin,
Başkalarının sizi   yanıltmasına izin  vermeyin.

Hale Etkisi “Ne Demek ?”

“Hale Etkisi; ilk izlenime göre hatalı değerlendirme yapma eğilimi. Kişinin performansının bir yönünün iyi ya da kötü olması ve değerlendiricinin de bu özelliklerden etkilenerek değerlendirmeyi bu doğrultuda yapması.”

Bunu örneklendirecek olursak; şirketlerimizde çalışanların sadece bir yönünü (çalışkan, ama iletişimi kötü vb.) göz önünde bulundurarak kişinin iyi veya kötü performans sergilediği yorumu kişi ile ilgili yanlış karar verilmesine neden olmaktadır. Kişi ile ilgili kararlarda sadece tek bir performans göstergesinin değil, diğer performans göstergeleri de göz önünde bulundurarak karar verilmelidir.

Hale etkisini şu andaki ekonomik ortama göre yorumlarsak, birkaç günlük ekonomik göstergelerin kötü olması ekonomik kriz yaşanacak düşünceleri “Hale Etkisi”nin altında yapılan yorumlardır. Bunla ilgili yorumlar yapmak ve sağlıklı karar vermek için global göstergelerin yanı sıra Türkiye’nin kendisine has ekonomik göstergelerini de göz önünde bulundurmak gerekir. Dolayısıyla şimdiden umutsuzluğa kapılarak ve psikolojik dalga şeklinde bunun yayılması yapılacak önemli yatırım kararların alınmasına engel olmaktadır.

İş dünyasında “Hale Etkisi” kendini nasıl gösteriyor dersiniz…

Çoğu zaman iyi şirket imajına sahip şirketler için satışları ve karları iyi, güçlü bir şirket stratejisi, yüksek motivasyonlu çalışanlar ve iyi müşteri ilişkilerine sahip değerlendirilmesi yapılır. Fakat aynı şirketin 2 ay sonra satışları düşmeye başlayınca, aynı kişiler şirketin kötü yönetim stratejisi olduğunu ve müşterileri ihmal ettikleri şeklinde yorum yaparlar. Aslında tüm bunlar çok değişmemiştir, şirketin iyi veya kötü performansı o an “HALE ETKİSİ” algısının altındadır yani bizim onun stratejisini, yönetim tarzını, müşteri yönetimini a anki göstergeler doğrultusunda algılamamızdır.

Halbuki tüm iç göstergeler (yönetim, müşteriler vb.) aynıdır ve bir öncekine göre belki daha iyidir, asıl değişen “dış faktörler” dir. Örneğin General Motor’un 1980 yılına göre araç kalitesi daha iyi, komfor, güvenlik ve daha fazla aksesuar olmasına rağmen Japonya ve Güney Kore’nin otomobil pazarına girmesi ile Amerikan pazarındaki payı 1990’da % 35, 1999’da %29, 2005’te %25’e düşmüştür. Ancak bu demek değildir ki şirketin yönetim stratejisi veya müşterilerle ilişkileri kötüdür. Sadece öngöremediğiniz rakipler girmiştir piyasaya ve sizden daha hızlı hareket ediyor olmaları sizin performansınızın önüne geçmiştir.

Belirsizlikleri Algılayabilmek

Mevcut piyasa şartlarında sektörün öncülerinden olmak sürekli zorlaşıyor, çünkü rekabet sürekli değişen göstergeler altında ve yöneticiler üzerindeki karlı büyüme baskısı şirketlerdeki yönetimi gittikçe zorlaştırıyor. Bu noktada asıl önemli olan nokta belirsizlikleri doğru algılamak ve hale etkisi altında kalmamaktır.

Genel yönetim kararlarında etkili olan iyi kalite, düşük maliyet, iyi yönetim, yapabilirlik, kaynak ve risk tercihleri gibi “iç faktör”lerin yanı sıra başarıda asıl önemli olan müşteri eğilimleri ve rakipler gibi “dış faktör”leri de algılayabilmektir.

Pazar payını elinizden çalacak olan mevcut veya potansiyel rakipleriniz lider şirketlerin iş yapış şekillerini kopyalıyor, nitelikli çalışanlarınızı transfer ediyor ve onlarla birlikte know-how’da rakiplerinize geçiyor. Bunlar algılanması çok kolay ve somut şeyler değildir, ama önemli olan bu belirsizlikleri algılayabilmek ve yönetebilmektir.

Başarının Formülü

Başarılı şirket olmanın tek formülü yoktur, öyle olsaydı tüm şirketler alıp onu kopyalar- başarılı olurdu. Başarı bir sihirbaz gibi “iç faktör”lerin yanı sıra “dış faktor”leri de algılayıp belirsizlikleri– hale etkisi altında kalmadan, doğru karar vererek rakibinizden daha hızlı hareket edebilmektir.

Akıllı yöneticiler doğal olarak iç faktörleri göz önünde bulundurmaktadır, ama sadece hale etkisini göz önünde bulundurmaktan kaçınmaktadır ve birçok dış faktörü de değerlendirerek karar vermektedirler.